Męty w oku to zjawisko, które wielu z nas doświadcza, choć nie zawsze potrafimy je właściwie nazwać. Objawiają się jako ruchome plamki, nitki czy „pajączki” w polu widzenia, które szczególnie widoczne są na jasnym tle, np. podczas patrzenia na białą ścianę czy błękitne niebo. Choć zazwyczaj są niegroźne i stanowią jedynie uciążliwość, w niektórych przypadkach mogą sygnalizować poważniejsze schorzenia oka. Przyjrzyjmy się bliżej temu zjawisku, jego przyczynom oraz możliwościom radzenia sobie z nim.
Czym są męty w oku?
Męty w oku, zwane również mętami ciała szklistego lub mętami ciałka szklistego, to drobne struktury powstające w ciele szklistym oka. Ciało szkliste to przezroczysta, galaretowata substancja wypełniająca większość gałki ocznej, znajdująca się za soczewką a przed siatkówką.
Męty to skupiska białek, komórek lub innych drobnych elementów, które unoszą się w ciele szklistym i rzucają cień na siatkówkę, powodując wrażenie „pływających” obiektów w polu widzenia.
Z wiekiem ciało szkliste ulega naturalnym zmianom – staje się bardziej płynne, a włókna kolagenu, które je tworzą, mogą się zlepiać, tworząc widoczne struktury. Te właśnie zmiany najczęściej odpowiadają za pojawienie się mętów, które widzimy jako przemieszczające się cienie.
Przyczyny mętów w oku
Męty w ciele szklistym mogą powstawać z różnych przyczyn. Najczęstsze z nich to:
Zmiany związane z wiekiem
Najczęstszą przyczyną mętów jest naturalny proces starzenia się oka. Z wiekiem ciało szkliste ulega zwyrodnieniu i staje się bardziej płynne, a włókna kolagenu mogą się zlepiać, tworząc widoczne struktury. Oddzielenie się ciała szklistego od siatkówki (tzw. tylne odłączenie ciała szklistego) to naturalne zjawisko występujące zwykle po 50. roku życia, które często prowadzi do pojawienia się mętów. Proces ten, choć brzmi groźnie, jest fizjologiczny i zazwyczaj nie wymaga interwencji.
Choroby i urazy oka
Męty mogą być również skutkiem różnych chorób oczu lub urazów:
- Zapalenie błony naczyniowej oka
- Krwotoki do ciała szklistego (np. w przebiegu cukrzycy)
- Przedarcia siatkówki
- Urazy mechaniczne oka
- Powikłania po operacjach okulistycznych (np. zaćmy)
- Zapalenie wnętrza gałki ocznej
Inne przyczyny
Męty w oku mogą również pojawić się w wyniku:
- Krótkowzroczności (osoby krótkowzroczne są znacznie bardziej narażone na ich występowanie)
- Stanów zapalnych oczu
- Migreny (choć w tym przypadku mamy do czynienia raczej z zaburzeniami widzenia niż właściwymi mętami)
- Przyjmowania niektórych leków, które mogą wpływać na strukturę ciała szklistego
Objawy mętów w oku
Główne objawy mętów w ciele szklistym to:
- Widoczne „pływające” obiekty w polu widzenia, które mogą przypominać kropki, nitki, pajęczyny, kółka lub inne nieregularne kształty
- Wrażenie przesuwających się cieni, szczególnie widocznych na jasnym tle, jak biała kartka czy bezchmurne niebo
- Męty poruszają się wraz z ruchem gałki ocznej i charakterystycznie „uciekają” z centralnego pola widzenia, gdy próbujemy na nie spojrzeć bezpośrednio
- Zjawisko może nasilać się podczas czytania, pracy przy komputerze lub patrzenia na jednolite jasne powierzchnie
W większości przypadków męty są bardziej uciążliwe niż niebezpieczne. Z czasem mózg uczy się je ignorować, dzięki czemu stają się mniej dokuczliwe, choć fizycznie nadal pozostają w oku.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Chociaż większość mętów w oku jest niegroźna, niektóre objawy powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u okulisty:
- Nagłe pojawienie się dużej liczby nowych mętów
- Błyski światła w polu widzenia (fotopsje), szczególnie widoczne w zaciemnionym pomieszczeniu
- Postępująca utrata widzenia obwodowego (tzw. „kurtyna” zasłaniająca pole widzenia)
- Męty pojawiające się po urazie oka
- Ból oka towarzyszący mętom
- Zaczerwienienie oka lub inne objawy stanu zapalnego
Powyższe objawy mogą wskazywać na poważniejsze schorzenia, takie jak przedarcie siatkówki, odwarstwienie siatkówki czy krwotok do ciała szklistego, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Szybka reakcja może uchronić przed trwałą utratą wzroku.
Diagnostyka i leczenie mętów w oku
Diagnostyka
Diagnoza mętów w oku obejmuje zazwyczaj:
- Szczegółowy wywiad lekarski dotyczący charakteru i czasu pojawienia się objawów
- Badanie ostrości wzroku przy pomocy tablicy Snellena
- Badanie dna oka po rozszerzeniu źrenicy, które pozwala lekarzowi dokładnie obejrzeć siatkówkę i ciało szkliste
- W niektórych przypadkach – badanie USG oka lub optyczną koherentną tomografię (OCT), które dostarczają dokładniejszych informacji o strukturze oka
Metody leczenia
W większości przypadków męty w oku nie wymagają leczenia, ponieważ z czasem stają się mniej dokuczliwe – mózg uczy się je ignorować. Jednak w sytuacjach, gdy męty znacząco utrudniają widzenie lub są objawem poważniejszych schorzeń, można rozważyć:
Witrektomię – zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu ciała szklistego i zastąpieniu go roztworem soli fizjologicznej. Jest to procedura zarezerwowana dla ciężkich przypadków, ponieważ jak każda operacja wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak odwarstwienie siatkówki, zaćma czy infekcja.
Laseroterapię (witreolizę laserową) – metoda wykorzystująca laser YAG do rozbijania większych mętów na mniejsze, mniej widoczne fragmenty. Nie jest powszechnie stosowana i ma ograniczoną skuteczność, a ponadto dostępna jest tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Jak żyć z mętami w oku?
Dla większości osób męty w oku stanowią bardziej dyskomfort niż poważny problem zdrowotny. Oto kilka sprawdzonych sposobów na złagodzenie uciążliwości związanych z mętami:
- Noszenie okularów przeciwsłonecznych w jasnym świetle, które może uwydatniać męty i powodować większy dyskomfort
- Robienie regularnych przerw podczas pracy wymagającej skupienia wzroku – zasada 20-20-20 (co 20 minut spójrz na coś oddalonego o 20 stóp [około 6 metrów] przez 20 sekund)
- Stosowanie kropli nawilżających, które mogą przynieść ulgę przy suchości oczu często towarzyszącej mętom
- Dbanie o ogólne zdrowie oczu – odpowiednia dieta bogata w antyoksydanty (witaminy A, C, E), regularne badania okulistyczne co najmniej raz w roku
- Unikanie nadmiernego zmęczenia oczu, zwłaszcza przy długotrwałej pracy z ekranami
Niektórzy pacjenci zgłaszają poprawę po stosowaniu suplementów zawierających rutynę (np. Rutinoscorbin) lub inne związki wzmacniające naczynia krwionośne, choć brak jest jednoznacznych badań naukowych potwierdzających ich skuteczność w leczeniu mętów.
Męty w oku to częsta dolegliwość, która w większości przypadków nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Z czasem większość osób przyzwyczaja się do ich obecności, a mózg uczy się je ignorować. Jednak zawsze warto skonsultować się z okulistą, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia i uzyskać profesjonalną poradę dotyczącą możliwości leczenia, szczególnie gdy męty pojawiają się nagle lub towarzyszą im niepokojące objawy.