Żylaki sromu to schorzenie naczyniowe, które dotyka wiele kobiet, szczególnie w okresie ciąży lub po kilku porodach. Choć temat może wydawać się krępujący, wiedza na temat przyczyn, objawów i metod leczenia tej dolegliwości jest kluczowa dla zachowania zdrowia intymnego. Poznanie specyfiki tego schorzenia pozwala na szybkie rozpoznanie problemu i podjęcie odpowiednich kroków terapeutycznych.
Czym są żylaki sromu?
Żylaki sromu (varicocele vulvae) to poszerzone, skręcone naczynia żylne występujące w obrębie warg sromowych oraz krocza. Powstają, gdy zastawki w żyłach przestają prawidłowo funkcjonować, co prowadzi do zastoju krwi i rozszerzenia naczyń żylnych. W rezultacie na wargach sromowych pojawiają się charakterystyczne, sine lub fioletowe uwypuklenia.
Żylaki sromu definiuje się jako patologicznie rozszerzone i poskręcane naczynia żylne w obrębie zewnętrznych narządów płciowych kobiety, najczęściej zlokalizowane na wargach sromowych większych.
Schorzenie to często współwystępuje z żylakami pochwy oraz hemoroidami, ponieważ wszystkie te obszary są połączone przez ten sam system naczyniowy. Żylaki sromu nie są wyłącznie problemem estetycznym – mogą powodować znaczny dyskomfort fizyczny, wpływać na jakość życia intymnego i wymagają odpowiedniego leczenia.
Przyczyny powstawania żylaków sromu
Rozwój żylaków sromu związany jest z wieloma czynnikami, które zwiększają ciśnienie w żyłach miednicy mniejszej lub osłabiają ściany naczyń żylnych. Do najczęstszych przyczyn należą:
- Ciąża – zwiększona objętość krwi oraz nacisk powiększającej się macicy na naczynia miednicy mniejszej powodują utrudniony odpływ krwi z obszaru sromu. Szacuje się, że nawet 30% kobiet ciężarnych doświadcza żylaków warg sromowych.
- Predyspozycje genetyczne – osoby z rodzinną skłonnością do chorób żylnych, w tym żylaków kończyn dolnych, mają większe ryzyko rozwoju żylaków sromu.
- Wielokrotne porody – każda kolejna ciąża i poród zwiększają ryzyko osłabienia ścian naczyń żylnych w obszarze miednicy.
- Nadwaga i otyłość – nadmierny ciężar ciała zwiększa ciśnienie w żyłach miednicy mniejszej.
- Siedzący tryb życia – długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej utrudnia prawidłowy przepływ krwi.
- Wiek – wraz z wiekiem elastyczność naczyń krwionośnych zmniejsza się, co sprzyja powstawaniu żylaków.
- Zaburzenia hormonalne – szczególnie związane z estrogenami, które wpływają na napięcie ścian naczyń żylnych.
Objawy żylaków sromu
Symptomy żylaków sromu mogą różnić się intensywnością w zależności od zaawansowania schorzenia. Niektóre kobiety mogą nie odczuwać żadnych dolegliwości, podczas gdy inne doświadczają znacznego dyskomfortu. Najczęstsze objawy to:
- Widoczne zmiany – sine lub fioletowe uwypuklenia na wargach sromowych, przypominające węzły lub sznury.
- Ból i dyskomfort – nasilający się podczas długotrwałego stania, siedzenia lub aktywności fizycznej.
- Uczucie ciężkości – szczególnie pod koniec dnia lub po dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej.
- Świąd – żylaki sromu mogą powodować swędzenie w okolicy intymnej, co jest szczególnie uciążliwe w codziennym funkcjonowaniu.
- Ból podczas stosunków seksualnych – rozszerzone naczynia mogą powodować dyskomfort podczas współżycia, co negatywnie wpływa na życie intymne.
- Nasilenie objawów w czasie miesiączki – zwiększone przekrwienie narządów miednicy mniejszej może potęgować dolegliwości.
W ciąży objawy żylaków sromu często nasilają się wraz z jej zaawansowaniem i zazwyczaj są najbardziej dokuczliwe w trzecim trymestrze, kiedy nacisk macicy na naczynia miednicy jest największy.
Diagnostyka żylaków sromu
Rozpoznanie żylaków sromu najczęściej opiera się na badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez ginekologa lub flebologa. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić dodatkowe badania w celu oceny stanu naczyń żylnych:
- USG dopplerowskie – nieinwazyjne badanie pozwalające na dokładną ocenę przepływu krwi w naczyniach miednicy mniejszej.
- Flebografia – badanie radiologiczne z użyciem kontrastu, umożliwiające szczegółową wizualizację układu żylnego.
- Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – w rzadkich przypadkach, gdy podejrzewa się inne przyczyny dolegliwości lub komplikacje.
Podczas diagnostyki kluczowe jest wykluczenie innych schorzeń, które mogą dawać podobne objawy, takich jak infekcje, stany zapalne czy nowotwory. Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować objawów i skonsultować się ze specjalistą.
Metody leczenia żylaków sromu
Podejście terapeutyczne do żylaków sromu zależy od nasilenia objawów, wieku pacjentki oraz ewentualnej ciąży. Dostępne są zarówno metody zachowawcze, jak i zabiegowe:
Leczenie zachowawcze
- Zmiana stylu życia – unikanie długotrwałego stania lub siedzenia, regularna aktywność fizyczna (szczególnie pływanie, spacery, joga), utrzymanie prawidłowej masy ciała.
- Kompresjoterapia – stosowanie specjalnych rajstop lub pończoch uciskowych, które poprawiają przepływ krwi i zapobiegają zastojom.
- Farmakoterapia – leki flebotropowe (np. diosmina, hesperydyna, rutozyd), które wzmacniają ściany naczyń żylnych i poprawiają mikrokrążenie. Dostępne są zarówno w formie doustnej, jak i miejscowej (maści, żele).
- Okłady – zimne kompresy mogą przynieść doraźną ulgę w przypadku bólu i obrzęku, zmniejszając przekrwienie obszaru.
Preparaty zawierające diosminę i hesperydynę mogą zmniejszać objawy związane z żylakami sromu, takie jak ból, uczucie ciężkości i obrzęk.
Leczenie zabiegowe
- Skleroterapia – polega na wstrzyknięciu do żylaka substancji powodującej zamknięcie jego światła i stopniowe zanikanie naczynia. Jest to metoda małoinwazyjna, wykonywana ambulatoryjnie.
- Laseroterapia – wykorzystanie energii lasera do zamknięcia światła naczynia, co prowadzi do jego zwłóknienia i zaniku.
- Chirurgiczne usunięcie żylaków – stosowane w przypadku dużych, bolesnych żylaków, które nie reagują na leczenie zachowawcze. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
- Embolizacja – małoinwazyjna procedura radiologiczna polegająca na zamknięciu nieprawidłowych naczyń za pomocą specjalnych materiałów embolizacyjnych, wykonywana przez radiologa interwencyjnego.
W przypadku żylaków sromu związanych z ciążą, większość objawów ustępuje samoistnie po porodzie, gdy znika nacisk macicy na naczynia miednicy. W takiej sytuacji zazwyczaj stosuje się jedynie leczenie objawowe do czasu rozwiązania, chyba że dolegliwości są bardzo nasilone.
Profilaktyka żylaków sromu
Choć nie zawsze można zapobiec powstawaniu żylaków sromu, istnieją działania, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko ich rozwoju lub nasilenia:
- Regularna aktywność fizyczna – szczególnie ćwiczenia poprawiające krążenie w miednicy mniejszej, takie jak pływanie, joga czy pilates.
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała – nadwaga zwiększa ciśnienie w żyłach miednicy, dlatego zbilansowana dieta i kontrola wagi są istotne.
- Unikanie długotrwałego siedzenia lub stania – regularne zmiany pozycji i krótkie spacery w ciągu dnia poprawiają krążenie.
- Odpowiednia dieta – bogata w błonnik, aby zapobiegać zaparciom, które mogą nasilać problemy z krążeniem w miednicy. Warto także zwiększyć spożycie produktów zawierających flawonoidy (ciemne jagody, cytrusy).
- Noszenie luźnej, bawełnianej bielizny – zbyt ciasna odzież może utrudniać krążenie i zwiększać temperaturę w okolicy intymnej.
- Unikanie gorących kąpieli i sauny – wysoka temperatura rozszerza naczynia krwionośne, co może nasilać objawy.
W przypadku kobiet ciężarnych, które miały wcześniej problemy z żylakami, warto skonsultować się z lekarzem na początku ciąży, aby ustalić plan profilaktyczny i monitorować stan naczyń żylnych.
Żylaki sromu, choć mogą powodować dyskomfort i zakłopotanie, są schorzeniem, które można skutecznie leczyć. Kluczowe jest przełamanie wstydu i konsultacja z lekarzem, który dobierze odpowiednią terapię dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjentki. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia znacząco poprawia komfort życia, zapobiega potencjalnym powikłaniom i pozwala na szybki powrót do pełnej aktywności.