Stymulacja elektryczna mięśni to technologia wykorzystująca impulsy elektryczne o niskim napięciu do wywołania skurczów mięśniowych. W praktyce oznacza to możliwość intensywnego treningu przy minimalnym obciążeniu stawów, ale jak każda metoda treningowa – ma swoje ograniczenia i przeciwwskazania.
Przed pierwszym treningiem EMS warto poznać sytuacje, w których ta forma aktywności może być niebezpieczna lub po prostu nieskuteczna. Lista przeciwwskazań jest dość długa i obejmuje zarówno poważne schorzenia, jak i przejściowe stany zdrowia.
Przeciwwskazania bezwzględne
Niektóre schorzenia całkowicie wykluczają możliwość treningu EMS. Rozrusznik serca znajduje się na szczycie tej listy – impulsy elektryczne mogą zakłócić jego pracę, co stwarza bezpośrednie zagrożenie życia. Podobnie wygląda sytuacja z innymi implantami elektronicznymi, takimi jak pompy insulinowe czy implanty ślimakowe.
Epilepsja to kolejne bezwzględne przeciwwskazanie. Stymulacja elektryczna może wywołać napad, nawet jeśli choroba jest dobrze kontrolowana farmakologicznie. Nie ma znaczenia, jak długo trwała ostatnia remisja.
Nowotwory złośliwe, szczególnie w fazie aktywnej, wykluczają trening EMS ze względu na potencjalne ryzyko przyspieszenia procesów metabolicznych w komórkach nowotworowych.
Ciąża, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, to okres, w którym należy unikać wszelkich form stymulacji elektrycznej. Wpływ na rozwijający się płód nie został dostatecznie zbadany, więc zasada ostrożności nakazuje powstrzymanie się od treningu.
Schorzenia układu krążenia
Problemy kardiologiczne wymagają szczególnej uwagi. Niewydolność serca, szczególnie w stadium zaawansowanym, stanowi przeciwwskazanie ze względu na dodatkowe obciążenie układu krążenia podczas intensywnych skurczów mięśniowych.
Świeże zawały serca, niestabilna choroba wieńcowa czy poważne zaburzenia rytmu serca również wykluczają trening EMS. W przypadku stabilnej choroby wieńcowej decyzję o dopuszczeniu do treningu powinien podjąć kardiolog po dokładnej ocenie stanu pacjenta.
Zakrzepica żylna w fazie aktywnej to kolejne przeciwwskazanie. Intensywne skurcze mięśniowe mogą teoretycznie zwiększyć ryzyko przemieszczenia się skrzepu, choć z drugiej strony – stymulacja mięśni łydek jest wykorzystywana w profilaktyce zakrzepicy u pacjentów unieruchomionych.
Nadciśnienie tętnicze
Sytuacja z nadciśnieniem jest bardziej skomplikowana. Łagodne nadciśnienie, dobrze kontrolowane farmakologicznie, z reguły nie stanowi przeciwwskazania. Problem pojawia się przy ciśnieniu powyżej 180/110 mmHg lub gdy nadciśnienie jest niestabilne.
Podczas treningu EMS ciśnienie może wzrosnąć o 20-30 mmHg w stosunku do wartości spoczynkowych. U osoby z prawidłowym ciśnieniem to naturalna reakcja organizmu, ale przy już podwyższonych wartościach może stać się niebezpieczna.
Problemy skórne i uszkodzenia tkanek
Stan skóry w miejscach nakładania elektrod ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa treningu. Rany, oparzenia, stany zapalne skóry czy świeże blizny stanowią lokalne przeciwwskazania – elektrody nie mogą być nakładane na uszkodzone obszary.
Egzema, łuszczyca w fazie aktywnej czy inne choroby skóry mogą się nasilić pod wpływem drażnienia elektrodami. Nie oznacza to całkowitego wykluczenia z treningu, ale wymaga omijania problemowych obszarów.
Metalowe implanty ortopedyczne zasadniczo nie stanowią przeciwwskazania, ale mogą powodować dyskomfort. Płyty, śruby czy protezy stawów mogą przewodzić prąd nieco inaczej niż otaczające tkanki, co czasem wywołuje nieprzyjemne uczucia.
Zaburzenia neurologiczne
Schorzenia układu nerwowego wymagają indywidualnej oceny. Stwardnienie rozsiane w fazie zaostrzenia stanowi przeciwwskazanie, ale w okresie remisji trening EMS może być nawet korzystny pod warunkiem odpowiedniego nadzoru.
Neuropatie obwodowe, szczególnie cukrzycowe, mogą powodować zaburzenia czucia. Pacjent może nie odczuwać prawidłowo intensywności stymulacji, co zwiększa ryzyko uszkodzenia tkanek.
Osoby po udarze mózgu mogą trenować EMS, ale dopiero po zakończeniu ostrej fazy choroby i za zgodą neurologa. Stymulacja może nawet wspierać proces rehabilitacji.
Choroby mięśni
Miopatie, dystrofie mięśniowe czy zapalenia mięśni wymagają szczególnej ostrożności. W niektórych przypadkach dodatkowa stymulacja może przyspieszyć degenerację tkanki mięśniowej.
Świeże urazy mięśniowe – naderwania, krwiaki śródmięśniowe – powinny się wygojić przed rozpoczęciem treningu. Okres 2-4 tygodni po urazie to minimum, ale ostateczną decyzję powinien podjąć lekarz ortopeda.
Przeciwwskazania względne i stany przejściowe
Infekcje, szczególnie z gorączką, wymagają przerwania treningu do czasu pełnego wyzdrowienia. Organizm walczący z chorobą nie powinien być dodatkowo obciążany intensywnym treningiem.
Zaburzenia elektrolitowe, szczególnie niedobory potasu czy magnezu, mogą nasilać się podczas treningu EMS. Przed rozpoczęciem warto wykonać podstawowe badania krwi.
Miesiączka u kobiet nie stanowi przeciwwskazania, ale w pierwszych dniach cyklu wrażliwość na ból może być zwiększona. Wiele kobiet rezygnuje z treningu w tym okresie ze względu na dyskomfort.
Spożycie alkoholu w ciągu 24 godzin przed treningiem to przeciwwskazanie względne. Alkohol wpływa na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe i może zakłócać prawidłową odpowiedź na stymulację.
Kiedy skonsultować się z lekarzem
Lista przeciwwskazań może wydawać się przytłaczająca, ale większość osób może bezpiecznie trenować EMS. Wątpliwości powinny skłaniać do konsultacji z lekarzem, szczególnie w przypadku:
- Chorób przewlekłych wymagających stałego przyjmowania leków
- Przebytych operacji w ciągu ostatnich 6 miesięcy
- Zaburzeń rytmu serca, nawet sporadycznych
- Cukrzycy, szczególnie z powikłaniami
Dobry instruktor EMS zawsze przeprowadzi wywiad zdrowotny przed pierwszym treningiem. Ukrywanie problemów zdrowotnych to najgorsze, co można zrobić – może to prowadzić do poważnych komplikacji.
W przypadku wątpliwości lepiej przełożyć trening i skonsultować się z lekarzem. Bezpieczeństwo zawsze powinno być priorytetem, niezależnie od tego, jak bardzo zależy nam na rozpoczęciu nowej formy aktywności.